Quan chức thương mại hàng đầu của Việt Nam đang đến Mỹ để thuyết phục chính quyền của Tổng thống Donald Trump rằng Hà Nội nghiêm túc trong việc thiết lập lại quan hệ thương mại, nhằm tránh các mức thuế có thể gây ảnh hưởng đến nền kinh tế xuất khẩu của quốc gia này.
Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên dự kiến sẽ gặp Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick và Đại diện Thương mại Mỹ để bàn về các thỏa thuận song phương, theo nguồn tin thân cận nhưng không được phép tiết lộ chi tiết về chuyến đi. Các cuộc thảo luận cũng sẽ tập trung vào các hợp đồng năng lượng, ngăn chặn gian lận xuất xứ hàng hóa và trốn thuế.
Trong năm 2024, Mỹ ghi nhận mức thâm hụt thương mại 123,5 tỷ USD với Việt Nam, theo Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ (USTR). Điều này khiến Việt Nam trở thành tâm điểm chú ý khi Trump tiếp tục áp dụng chính sách “Nước Mỹ trên hết”, sử dụng thuế quan như một chiến lược để điều chỉnh các chính sách thương mại mà ông cho là bất công.
Mức thâm hụt thương mại này đứng thứ ba trong danh sách của Mỹ, chỉ sau Trung Quốc và Mexico. Một phần nguyên nhân đến từ việc các công ty Trung Quốc chuyển hướng sản xuất sang Việt Nam để tránh thuế. Năm 2024, Việt Nam đã vượt qua Nhật Bản để trở thành thị trường xuất khẩu lớn thứ ba của Trung Quốc, đặt quốc gia Đông Nam Á này vào trung tâm của cuộc cạnh tranh kinh tế giữa hai siêu cường.
Việt Nam coi Trung Quốc và Mỹ là hai đối tác thương mại lớn nhất và mong muốn duy trì quan hệ tốt với cả hai, vì điều này mang lại lợi ích kinh tế. Việt Nam cũng là một trong nhiều quốc gia đang cử phái đoàn sang Mỹ nhằm tìm kiếm miễn trừ thuế quan.
“Theo tôi, câu hỏi quan trọng là Mỹ thực sự muốn gì từ Việt Nam,” ông Lê Hồng Hiệp, chuyên gia cấp cao tại Chương trình Nghiên cứu Việt Nam của Viện ISEAS-Yusof Ishak (Singapore), nhận định. Ông cũng cho rằng Mỹ có thể mong muốn hợp tác với Việt Nam trong lĩnh vực khai thác đất hiếm.
Việt Nam – nguồn tài nguyên đất hiếm quan trọng
Theo Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ, Việt Nam sở hữu trữ lượng đất hiếm lớn thứ hai thế giới với khoảng 22 triệu tấn, chỉ đứng sau Trung Quốc.
Đất hiếm ngày càng trở nên quan trọng khi Trump tìm cách đảm bảo nguồn cung từ Ukraine để đổi lấy sự hỗ trợ của Mỹ trong cuộc chiến chống lại Nga. Những khoáng sản này đóng vai trò cốt lõi trong công nghệ hiện đại, từ sản xuất thiết bị điện tử cho đến vũ khí quân sự.
Việt Nam cũng đang cố gắng làm hài lòng chính quyền Trump bằng cách cam kết mua các mặt hàng giá trị cao từ Mỹ như máy bay, khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) và các sản phẩm công nghệ cao. Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chỉ đạo các quan chức đẩy nhanh việc cấp phép cho dịch vụ vệ tinh Starlink của Elon Musk và thậm chí còn hài hước tuyên bố rằng ông sẵn sàng chơi golf cả ngày với Trump nếu điều đó giúp thúc đẩy quan hệ hai nước.
Mở rộng hợp tác thương mại
Tháng trước, Việt Nam tuyên bố “sẵn sàng mở cửa thị trường” để đón nhận hàng hóa Mỹ và khuyến khích các nhà đầu tư Mỹ tham gia vào các dự án năng lượng và khai khoáng.
Một thỏa thuận mua khí LNG từ Mỹ đã được thảo luận trong nhiều năm, khi Việt Nam tìm cách giảm phụ thuộc vào các loại nhiên liệu hóa thạch khác. Tuy nhiên, ngay cả khi đạt được thỏa thuận, có thể sẽ mất thời gian trước khi Việt Nam có thể nhập khẩu LNG từ Mỹ do các vấn đề về hậu cần và cơ sở hạ tầng.
Việt Nam cũng đang xem xét việc tăng nhập khẩu nông sản Mỹ. Hiện tại, Việt Nam là thị trường lớn thứ chín của Mỹ đối với các sản phẩm nông nghiệp, nhập khẩu các mặt hàng như thịt bò, đậu nành và hơn hai triệu hộp táo Mỹ mỗi năm, theo tuyên bố của Bộ Công Thương Việt Nam vào tháng trước.
Quan hệ Mỹ – Việt Nam trong bối cảnh căng thẳng Mỹ – Trung
Khi chính quyền Trump đẩy mạnh cuộc chiến thương mại với Trung Quốc, Mỹ có thể đang tìm kiếm sự hợp tác chặt chẽ hơn với Việt Nam, bao gồm cả việc tăng cường sự hiện diện của Mỹ tại các căn cứ hải quân Việt Nam ở Biển Đông.
“Họ cũng có thể muốn Việt Nam mua vũ khí Mỹ,” ông Lê Hồng Hiệp cho biết. “Điều này phù hợp với mục tiêu của Mỹ trong việc kiềm chế Trung Quốc, dù Việt Nam vẫn sẽ muốn duy trì quan hệ tốt với Bắc Kinh.”
